Jaarverslag TIB 2019-2020
De Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) bericht in het volledige jaarverslag over haar werkzaamheden en bevindingen in de periode van 1 april 2019 tot 1 april 2020.
Taakstelling TIB
Als de inlichtingen- en veiligheidsdiensten AIVD en MIVD bepaalde bijzondere bevoegdheden willen inzetten dienen ze een verzoek in bij de minister van BZK of Defensie. Als de minister toestemming verleent, toetst de TIB daarna of die toestemming rechtmatig is verleend voordat de bevoegdheid mag worden ingezet. In dit jaarverslag legt de TIB verantwoording af over de manier waarop de toestemmingen op de verzoeken getoetst zijn.
Resultaten toetsing
In de periode van 1 april 2019 tot 1 april 2020 zijn in totaal 2.355 verzoeken getoetst van beide diensten gezamenlijk. Bij 1,7% van de verzoeken van de AIVD heeft de TIB geoordeeld dat de toestemming onrechtmatig is verleend. Bij 3,1% van de verzoeken van de MIVD heeft de TIB geoordeeld dat de toestemming onrechtmatig is verleend. Bij beide diensten is dit percentage gedaald ten opzichte van het vorige jaar. Dit betekent niet dat alles goed is gegaan. Zo heeft de AIVD de TIB niet altijd volledig en een aantal maal ook onjuist geïnformeerd. Dit bleek pas nadat de TIB vragen stelde over de verzoeken. De MIVD heeft bij verzoeken ten behoeve van buitenlandse partnerdiensten een aantal maal selectielijsten overgelegd die journalisten en/of advocaten bleken te bevatten.
Onderzoeksopdrachtgerichte interceptie op de kabel
De TIB heeft ook verlengingsverzoeken getoetst met betrekking tot onderzoeksopdrachtgerichte interceptie op de kabel (het tappen van de kabel). Deze verzoeken zijn als onrechtmatig beoordeeld. Naast de verzochte verlenging in tijd was er namelijk ook sprake van een uitbreiding. Die uitbreiding was in dit geval onrechtmatig. Het zou erop neer komen dat toezeggingen over negatieve filtering die waren gedaan door de minister bij de behandeling van de Wiv 2017, niet meer zouden gelden. Een negatief filter geeft aan welke gegevens niet ter opslag moeten worden doorgelaten. Hierna zijn nieuwe verzoeken ingediend zonder deze uitbreiding. Deze verzoeken zijn als rechtmatig beoordeeld.
Onderzoeksopdrachtgerichte (bulk)hacks
Bij de beoordeling van hackverzoeken heeft de TIB geconstateerd dat bulkhacks, waarbij soms gegevens over miljoenen personen kunnen worden verkregen, om meer zicht te krijgen op relatief weinig targets, op gespannen voet staan met de vereisten van proportionaliteit en gerichtheid. Dit geldt vooral als de gerichtheid niet direct na de verwerving wordt hersteld en de bulkgegevens langer beschikbaar blijven voor de dienst. Als ongerichte verwerving een doel op zich is, bijvoorbeeld om ongekende dreigingen te ontdekken, is er eigenlijk sprake van onderzoeksopdrachtgerichte hacks. De Wiv 2017 biedt wel waarborgen bij bulkgegevens die verzameld zijn door onderzoeksopdrachtgerichte interceptie van de kabel of via de satelliet, maar niet als het gaat om bulkgegevens die verworven zijn door een hackoperatie.